- Ekim 12, 2021
Ada çayının bilinmeyen faydaları
Bağımsız araştırmacı ve yemek yazarı Aylin Öney Tan ada çayının kaynatılıp çay olarak içilmesinin yanı sıra yemeklerde kullanılan çok özel bir bitki olduğunu vurguluyor. Özellikle kış aylarında hastalıklardan korunmak tükettiğimiz ada çayının mutfaktaki yeri Roma dönemine kadar uzanıyor. Bilhassa et yemeklerine verdiği aromatik tat sayesinde çokça tercih edilirmiş. Ada çayının kurtarıcı anlamına gelen salvia kelimesinden geldiğini belirten Tan, Milliyet‘te yer alan bu haftaki yazısında ada çayı ile yapılan birbirinden lezzetli iki yemek tarifini paylaştı. İşte Aylin Öney Tan’ın ada çayıyla ilgili çok önemli açıklamalara yer verdiği yazısı… Ada çayının bilinmeyen faydaları…
Ada çayı ismi nereden geliyor?
“Ada çayı Roma döneminde sağlık verici özelliğiyle can simidi gibiymiş. Ama bildiğimiz çay gibi içmek için değil! Yemeklere, özellikle de et yemeklerine lezzet vermekte kullanılırmış. Şifasına da ayrıca inanılır ve bolca yararlanılırmış. Hatta Roma askerlerinin birbirlerini “Salve salvia!” diye selamladığı söylenir. Ada çayı ailesinin Latince adı salvia. Bu kelime kurtarmak anlamına gelen “salvare” fiiliyle aynı kökten. Yani ada çayı kurtarıcı. Ama onun da derinliklerinde “salvere” fiili var. O da sağaltmak, sağlık vermek, iyileştirmek anlamına geliyor. İşte Roma askerlerinin selamı aslında birbirine sağlık dilemekten geliyor. Bugün hâlâ İtalya’da birbirini “Salve” diye selamlamak yaygın. Bir anlamda hem Allah kurtarsın hem de sağlık sıhhat olsun anlamına geliyor. İtalyan mutfağında bizimkisi gibi bitki çayları içme âdeti pek yok. Ama ada çayı kullanımı mutfakta pek yaygın.
Ada çayının bilinmeyen faydaları
Bizde ada çayı adı üstünde çay olarak içiliyor. Ot olarak kullanmıyoruz. Halbuki o kadar şifalı ki yemeklerde de bol bol kullanmakta yarar var. Ada çayı kahve gibi uyarıcı, hatta kahve yerine geçebilecek denli güçlü. Bu yüzden sabah içmek daha doğru, akşam çarpıntı yapabilir, uyku kaçırabilir. Erkeklerin de fazla abartmaması gerektiği söylenir; çünkü kadınlık hormonunu beslediği, hatta o yüzden menopoz semptomlarını hafiflettiği söylenir.
Havayı arındırıyor
Adaçayının en önemli özelliklerinden biri de antiseptik olması. Ada çayı çiğnenince diş etlerine iyi geliyor, ağız kokusunu önlüyor. Kim bilir belki de bu antiseptik özelliği yüzden İtalyanlar biftek, kümes hayvanı, av kuşu gibi et yemeklerinde çok kullanıyorlar. Elbette bu tercihte sindirime yardımcı olması da etkilidir. Son zamanlarda adaçayının tütsü olarak kullanılması da çok revaçta. Kuru yapraklar yakılınca havayı arındırdığı, negatif enerjiyi yok ettiğine inanılıyor. Belli ki her kültürde ada çayı öncelikle sağlık için baş tacı edilmiş. Demek ki ada çayına başka bir gözle bakmanın zamanı geldi. Mutfakta daha çok kullanmamızda fayda var. İşte size Romalıların mirası İtalyan mutfağından ada çaylı tarifler, fikirler. Hem lezzet hem sağlık anlamında afiyet olsun!
Tacchino al latte (Sütte pişmiş hindi)
MALZEMESİ
Roma’da öğrendiğim bu hindi tarifi, ince dilimlenince soğuk söğüş olarak sandviçlere ve salatalara çok yakışıyor. Sıcak olarak yanında ada çayıyla fırınlanmış patates eşliğinde servis edebilirsiniz.
1 hindi göğsü (yaklaşık 750 g)
3-4 çorba kaşığı sızma zeytinyağı
1 soğan (dörde bölünecek)
1 litre süt
1-2 sap biberiye
6-7 yaprak ada çayı
1 defne yaprağı (istenirse)
15-20 adet kırık tane karabiber
1.5 tatlı kaşığı tuz
YAPILIŞI: Hindi göğsünü bütün olarak kızgın zeytinyağında biraz çevirin. Diğer bütün malzemeyi ve sütü ekleyin ve kısık ateşte 35 dakika kadar pişirin. Bazen süt pişme sırasında kesilir gibi olur, sorun değil. Hafif ılınınca incecik rosto gibi dilimleyin. Sütünü süzüp üzerine sos olarak dökün. Sosu içinde soğuk olarak saklayabilir söğüş gibi servis edebilirsiniz. Sıcak servis yaptığınızda yanında adaçaylı fırın patates çok yakışır. Bunun için patatesleri dörde veya altıya bölün, zeytinyağı, tuz ve bir avuç ufalanmış kuru adaçayı ile harmanlayın. Fırın tepsisinde 180 derecede bir saat kadar nar gibi kızartın. Yanına maden suyu, tuz ve unla hazırlayacağınız boza kıvamında hamura batırıp kızartacağınız taze adaçayı yaprakları çıtır çıtır cips gibi çok yakışır.
Fagioli al Fiasco (Toscana usulü şişede kuru fasulye)
İtalyanlar ağzının tadını biliyor. Fiasco denilen damacana gibi boş şarap şişelerini kuru fasulye ve suyla doldurup geceden pizza fırınının közüne atıyorlar, ertesi gün keyifle yiyorlar. Siz bu yemeği tencerede yapabilirsiniz.
MALZEMESİ
2 bardak ince kabuklu küçük boy kuru fasulye
1 baş sarımsak
1 dal taze veya kuru ada çayı
2 tatlı kaşığı deniz veya kaya tuzu
Taze çekilmiş karabiber
Yarım bardak sızma zeytinyağı
YAPILIŞI: Kuru fasulyeyi bir gün önceden bir kaşık tuzla ıslatın. İyice şişen fasulyeleri süzün ve üzerini 1 parmak geçene kadar suyla tencereye koyun. 1 baş sarımsağı ortadan enine ikiye kesin ve tencereye ekleyin. İrice bir dal taze veya 1 çorba kaşığı kadar kuru adaçayını ve tuzu ekleyin. Fasulye iyice yumuşayana ve suyunu büyük oranda çekip helmelenene kadar kaynatın. Ilınınca üzerine taze çekilmiş veya dövülmüş kırık karabiber ve sızma zeytinyağı dökerek servis edin.”
Kaynak: Milliyet
ADA ÇAYI NASIL DEMLENİR?
Ada çayı genellikle kaynatılarak yapılsa da aslında demlenerek hazırlanması gerekir. Bu sayede besin değerleri daha iyi korunur ve daha yoğun ada çayı tadı elde edilebilir. Kaynar suda çok uzun süre tutulması hem bitkinin faydalı etkilerini kaybetmesine neden olur hem de çayın tadı acılaşabilir. Ada çayının 2 dakikadan uzun süre kaynatılması ile toksik bileşenler açığa çıkarak çayın zararlı hale gelebileceği öne sürülmektedir. Yaklaşık 2 gram ada çayı üzerine 200-250 ml kaynar su ilave edilerek 10 dakika kadar demlenir. Yaprakları süzülür ve fincana doldurularak servis edilir.
KİMLER ADA ÇAYINI TÜKETMEMELİ?
Ada çayının aşırı tüketiminde bazı yan etkiler görülebilir. Salvia cinsine ait bitkilere alerjisi olan bireylerin ada çayı içmesi, alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Mide bulantısı gibi sindirim sistemi rahatsızlıklarında ada çayının faydalı olabileceği bilinse de, fazla içilmesi midede yanma hissine ve ağrıya neden olabilir. Yan etkiler kişiden kişiye değişse de günlük 3 bardak ada çayı içilmesi güvenli olarak kabul edilir ve günlük 3 bardaktan fazla içilmemesi önerilir.
- Adaçayını çok düşük tansiyona sahip olanların
- Sürekli ilaç kullananların
- Şeker hastalarının tüketmesi tavsiye edilmiyor.